Μιθριδάτης

Όνομα διαφόρων βασιλιάδων του Πόντου και της Περγάμου. Η σειρά των βασιλιάδων αυτών αρχίζει με τον M. A’, που στις αρχές του 3ου αι. π.Χ. ίδρυσε το βασίλειο του Πόντου. Οι σημαντικότεροι βασιλείς με το όνομα Μ. είναι οι ακόλουθοι: 1. Σατράπης του Πόντου (402-363 π.Χ.). Υπό την ηγεμονία των Περσών προσπάθησε να γίνει ανεξάρτητος, χάρη στη βοήθεια του Κύρου του Νεότερου, αλλά ο Κύρος ηττήθηκε και έτσι δεν κατάφερε να κερδίσει την ανεξαρτησία του. Πολέμησε όμως εναντίον των Μυρίων του Ξενοφώντα, και γι’ αυτό οι Πέρσες του συγχώρησαν την προσπάθεια που έκανε να γίνει ανεξάρτητος. 2. Μ. Α’, εγγονός του προηγούμενου (337-302 π.Χ.). Ανέβηκε στον θρόνο μετά τον θάνατο του Αριοβαρζάνη. Μεγάλο μέρος από το κράτος του κατέλαβε ο Μέγας Αλέξανδρος, μετά τον θάνατο του οποίου όμως, το απελευθέρωσε και ξανανέβηκε στον θρόνο. Ίδρυσε το βασίλειο του Πόντου, και γι’ αυτό ονομάστηκε Κτίστης. Τον σκότωσε ο Αντίγονος, ένας από τους διάδοχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου. 3. Μ. Β’, βασιλιάς του Πόντου (302-226 π.Χ.), γιος του Μ. A’. Πολέμησε εναντίον του Λυσίμαχου και κατόρθωσε τελικά να κατακτήσει την Παφλαγονία και την Καππαδοκία. 4. Μ. Γ’, βασιλιάς του Πόντου (3ος αι. π.Χ.). Γιος του Αριοβαρζάνη B’. Οι Έλληνες τον βοήθησαν να νικήσει τον βασιλιά της Συρίας Σέλευκο. Ο ηττημένος βασιλιάς του έδωσε για σύζυγό του την κόρη του, αφού του έταξε για προίκα την Καππαδοκία. Πέθανε γύρω στο 222 π.Χ. 5. Μ. Δ’, βασιλιάς του Πόντου (222-184 π.Χ.). Ήταν γιος του προηγούμενου. Κατέλαβε πολλές πόλεις της Παφλαγονίας. Η κόρη του Λαοδίκη, παντρεύτηκε τον βασιλιά της Συρίας Αντίοχο. 6. Μ. E’, βασιλιάς του Πόντου (157-120 π.Χ.). Τον αποκαλούσαν Ευεργέτη. Ανέβηκε στον θρόνο μετά τον θάνατο του πατέρα του Φαρνάκη και βοήθησε πολύ τους Ρωμαίους, οι οποίοι, για να τον ευχαριστήσουν, του έδωσαν τη Μεγάλη Φρυγία. Δολοφονήθηκε από έναν αυλικό του. 7. Μ. ΣΤ’, ο Ευπάτωρ, βασιλιάς του Πόντου (120-63 π.Χ.). Αφού ανέβηκε στον θρόνο το 120 π.Χ. σε ηλικία 12 ετών με την κηδεμονία της μητέρας του Λαοδίκης, περίπου επί 60 χρόνια υπήρξε ο πρωταγωνιστής, με εξαιρετική ενεργητικότητα και φιλόδοξα σχέδια, μιας μακρόχρονης και πεισματικής πάλης με τη Ρώμη. Μόλις ενηλικιώθηκε, επιδόθηκε στην επέκταση της χώρας του, η οποία, είτε με κατακτήσεις (Βόσπορος, Μαιώτιδα, Κολχίδα, Αρμενία, Παφλαγονία) είτε με συμφωνίες (Νικομήδης Γ’, βασιλιάς της Βιθυνίας), έγινε γρήγορα τόσο μεγάλη, ώστε να του επιτρέψει την κατοχή της Μικράς Ασίας και μια εκστρατεία στην Ελλάδα. Έχοντας ευρύτατη μόρφωση, κατόρθωσε να παρουσιάζεται ως ο υπέρμαχος του ελληνισμού και με την ιδιότητα αυτή να γίνεται δεκτός στις ελληνικές πόλεις. Σε σύντομο χρονικό διάστημα δημιούργησε έτσι μια μεγάλη αυτοκρατορία και άρχισε να καλλιεργεί το σχέδιο του περιορισμού της Ρώμης στην Ανατολή. Με τη στάση του αυτή προκάλεσε την άμεση επέμβαση της Ρώμης και ακολούθησαν οι τρεις Μιθριδατικοί πόλεμοι, που άνοιξαν για τους Ρωμαίους τους δρόμους της Ανατολής. Ο πρώτος πόλεμος, ο οποίος άρχισε με το λεγόμενο «λουτρό αίματος της Εφέσου», δηλαδή την ταυτόχρονη σφαγή πάνω από 80.000 Ιταλιωτών εγκατεστημένων στη Μικρά Ασία (88 π.Χ.) τελείωσε με τις νίκες του Σύλλα στη Χαιρώνεια και στον Ορχομενό (86 π.Χ.) και με την ειρήνη της Δαρδάνου (84 π.Χ.), που υποχρέωσε τον Μ. να αποσυρθεί στα αρχικά του σύνορα και να καταβάλει μεγάλη αποζημίωση στη Ρώμη. Κατά τον δεύτερο πόλεμο δεν σημειώθηκαν σπουδαίες εχθροπραξίες, ο Μ. πέτυχε να αποκρούσει τις επιδρομές του Μουρήνα, αναπληρωτή του Σύλλα (81 π.Χ.). Ο τρίτος Μιθριδατικός πόλεμος ξέσπασε δέκα χρόνια αργότερα: ο Λούκουλλος έδιωξε τον Μ. από τη Βιθυνία και τον Πόντο (71 π.Χ.) και άρχισε την κατάληψη της Αρμενίας, όπου ο Μ. είχε καταφύγει κοντά στον γαμπρό του Τιγράνη. Το 66 π.Χ. τη διοίκηση των ρωμαϊκών στρατευμάτων ανέλαβε ο Πομπήιος, ο οποίος με μεγάλες δυνάμεις κατατρόπωσε τον M. Τελικά, το 63 π.Χ., σε ηλικία 69 ετών, ο Μ. υποχρέωσε έναν δούλο του να τον σκοτώσει, για να μην πέσει στα χέρια των Ρωμαίων. 7. Μ. ΣΤ’. Βασιλιάς της Περγάμου (65-17 π.Χ.). Είχε φιλικές σχέσεις με τον Καίσαρα, ο οποίος του ανέθεσε την αρχιστρατηγία των στρατευμάτων του από τη Συρία και την Κιλικία στην εκστρατεία του εναντίον της Αιγύπτου. Κινδύνευσε να ηττηθεί και να αιχμαλωτισθεί, αλλά τον έσωσε ο Καίσαρ, που κατέλαβε την Αίγυπτο. Ο βασιλιάς του Πόντου Μιθριδάτης ΣΤ’ ο Ευπάτωρ.

* * *

ο (Α Μιθριδάτης)

1. σατράπης τής Λυκαονίας και τής Καππαδοκίας

2. όνομα βασιλέων τού Πόντου.